Taraflar arasındaki işlem sonuçlanıncaya kadar, işleme ait finansal varlıkları güvenli ortamda tutan üçüncü kişi ya da kuruma escrow denir. Türkçedeki karşılığı “emanet” olan escrow, finansal varlıkları kontrol etmek ve korumak için kullanılır.Kefil mantığında çalışan escrow sisteminde, ödemeyi yapan taraf, talep ettiği mal ya da hizmeti alıncaya kadar finansal varlıklar güvenli ortamda tutulur. Fonlar veya finansal varlıklar işlem boyunca escrow hizmet sağlayıcısının muhafazası altındadır.

Süreç kontrol edilerek taahhütlerin yerine getirilip getirilmediği izlenir. Taraflar uzlaşı sağlamadığı müddetçe kimse fonlara erişemez.

Taraflar arasındaki işlem sorunsuz biçimde tamamlanırsa, emanet kasada bekletilen tutar mal ya da hizmeti sunan kullanıcıya aktarılır. Taraflar arasında sözleşmenin ihlali söz konusuysa, finansal varlık ilk sahibine geri verilir ve işlem iptal edilir.

Escrow ödeme şekli nedir?

İnternet üzerinden alışveriş yapanların sıklıkla karşılaştığı escrow ödeme; Gittigidiyor, N11, Amazon gibi elektronik ticaret platformlarında uygulanan sistemin bir benzeridir.

Bahsini ettiğimiz sitelerde, öncelikle satın alınacak ürün ya da hizmetin ücreti ödenir. Ancak işleme ait tutar doğrudan satıcıya gönderilmez. Bu meblağ, escrow hesap açılarak güvenli bir kasaya aktarılır. Satıcı, ürün ya da hizmeti sorunsuz biçimde alıcıya ulaştırır ve alıcı da işleme onay verirse, emanet kasada saklanan para satıcıya aktarılır.Taraflar arasında sorun olması durumunda ürün ya da hizmetin satıcıya iade süreci başlar. Satıcı iadenin tamamlandığına onay verirse, hizmet sağlayıcı tarafından işlem iptal edilir ve havuzdaki para alıcıya geri yollanır.

Escrow güvenilir mi?

Yukarıda örneğini verdiğimiz üzere escrow, düzgün biçimde uygulandığında hem alıcı hem de satıcı tarafa güvenlik sağlar. Escrow sözleşmesinde alıcı ve satıcıdan çok hizmet sağlayıcının güvenilirliği ön plandadır.

Escrow sözleşmesinin düzenleneceği kurum ya da kişinin güvenilir olması esastır. Emanet hizmetini sunan kişi ya da kurum, hem alıcı hem de satıcı tarafa güven veren bir isim olmalıdır.

Secret Sharing (Sır Paylaşımı) nedir?

Önemli bir bilgiye erişme hakkının yetkili kişiler arasında bölünmesine “secret sharing” ya da sır paylaşımı denir. Güvenli bir kasada saklanan veriye erişmek için birden fazla katılımcının onayı gerektiğinde sır paylaşımı yöntemi uygulanır. Bu yöntemde veriye ulaşabilmenin yolu, yetkili katılımcıların tamamının işleme onay vermesinden geçer.Sır paylaşımı sistemi; yüklü miktarda mevduat bulunduran banka hesaplarına, büyük çaplı menkul kıymetlere veya içinde hassas veriler bulunan kasalara erişim için kullanılır. Yetkili katılımcıların hiçbiri tek başına erişim sağlayamaz.Secret sharing sisteminin zayıf noktası, yetkili personelin tamamının işlem esnasında hazır bulunmaması durumunda karşımıza çıkar. Zira yetkililerden biri bile güvenlik anahtarını paylaşmazsa erişim mümkün olmaz. Elbette bunun da çaresi var: Eşik Düzeni…

Threshold Scheme (Eşik Düzeni) nedir?

Yetkili kullanıcıların tamamının onayına ihtiyaç duymadan veriye erişmeyi mümkün kılan güvenlik sistemine “Threshold Scheme” ya da Eşik Düzeni denir. Sır paylaşımı yönteminin geliştirilmiş hali olan eşik düzeninde, yetkililerin tamamının işlem esnasında hazır bulunması şartı koşulmadığından uygulanması daha kolaydır.

Eşik düzeni yönteminde, yetki verilmiş kullanıcılar “Trusted (Güvenilir)” ve “Not Trusted (Güvenilmeyen)” olmak üzere iki gruba ayrılırlar.Yukarıda üçer kişiden oluşan iki grubu örnek olarak paylaştık. Sistemin yapısına göre bu sayı değiştirilebilir. İki grubun sayısı eşit olmak zorunda değildir.

Herhangi bir sebepten ötürü güvenilir kullanıcıların tamamı sisteme erişemiyorsa, güvenilmeyen kullanıcılarla eksik tamamlanabilir.Verdiğimiz örnekte, güvenilir üç kullanıcıdan ikisi sisteme erişirken, güvenilmeyen kullanıcılardan biriyle eksik olan şifre tamamlanıyor.

Algoritmanın yapısına göre bu sistem istenildiği gibi değiştirilebilir. Söz gelimi, eksik olan güvenilir kullanıcının yeri birden fazla güvenilmeyen kullanıcı ile doldurulması şartı koşulabilir. Ayrıca güvenilir kullanıcı için minimum sayı kuralı da getirilebilir.Proof of Stake (Hisse İspatı, PoW) konsensüs algoritmasının uygulandığı blockchain ağlarında, ileri seviye eşik düzeni uygulamalarıyla karşılaşıyoruz. Kimi blockchain ağları, kullanıcıların elinde bulunan coin miktarı kadar oy hakkı verirken, kimi ağlar ise güvenilir kullanıcıların oylarını normal katılımcılardan daha üstün tutuyor.

Kripto para ve blockchain dünyasında escrow kullanımı

Escrow sistemi; emanet kasasında finansal varlık, hizmet ya da veriyi muhafaza eden sağlayıcıya mutlak güven duyulması şartıyla çalışır. Yukarıda örneğini verdiğimiz elektronik ticaret platformlarında sunulan bu hizmet merkezi sistem ile sağlanır. Kullanıcılar, hizmeti sağlayan kurumun marka değerine güvenerek escrow sözleşmesinin altına imza atarlar.

Blockchain dünyasında da e-ticaret platformlarına benzer bir yol izleniyor. Kripto para ticaretinin yapıldığı kimi alım satım platformu ve borsalarında escrow hizmetiyle karşılaşmak mümkün. Tıpkı önceki örnekte bahsettiğimiz gibi, yine hizmet sağlayıcının marka değeri ve işlem hacminin büyüklüğü buradaki en önemli güvenilirlik kriteri oluyor.Pek çok kripto para sahibi, sanal varlıklarını kişisel soğuk cüzdanına aktarmak yerine, kullanım kolaylığı açısından borsanın sunduğu saklama hizmetlerinden yararlanabiliyor.

Kullanıcıların kripto para borsalarına güvenleri o denli yükselmiş durumda ki, sanal varlıkları üzerinde tam kullanım hakkı sunan private key (özel anahtar) verisini kendi elleriyle borsaya teslim etmekten çekinmiyorlar.